Ciapy, brejdak, trajtek, czyli o dialektach Lubelszczyzny słów kilka

Od dawna wiadomo, że Polacy nie gęsi, i swój język mają. Wszyscy na co dzień, lepiej lub gorzej posługujemy się językiem polskim. Wiadomo... Ale sprawa jednak jest troszkę bardziej złożona. Każdy region ma jakieś swoje charakterystyczne słówka, zwroty. Lubelszczyzna, czyli region, z którego pochodzimy, wcale nie jest gorsza. Różnice można zauważyć, zadając drugiej osobie dwa pytania: Kapcie, ciapy czy pantofle, co nosisz, chodząc po domu? Wychodzisz na pole czy na dwór? Dziś, chciałabym przedstawić Wam kilka słów, dzięki którym unikniecie zaskoczenia po przyjeździe na Lubelszczyznę. 

TRAJTEK

Trajtek to na Lubelszczyźnie trolejbus. 

FORSZMAK LUBELSKI

Forszmak lubelski to nic innego, jak pyszna sycąca zupa, jednogarnkowa. 

PAZŁOTKO

Pazłotko, czyli w innych regionach sreberko. 

SIOSTRA CIOTECZNA/ BRAT CIOTECZNY

W innych regionach to po prostu kuzynka / kuzyn.

PARÓWKA

Parówka to nie tylko kiełbaska, ale także bagietka. 

BREJDAK/ BREJDACZKA

To po prostu brat/ siostra.

CIAPY

Na kapcie mówimy ciapy. 

KLUSKI

Kluski to dla nas nie tylko kluski śląskie czy leniwe, ale też i makaron. 

O TAK O

Mniej więcej. 

CEBULARZ

Wypiek regionalny w postaci placka z cebulą i makiem na wierzchu. 

DAJ SIĘ KAJTNĄĆ

Mówimy, gdy chcemy, by ktoś dał się nam przejechać swoim rowerem.

PRYTA

To tanie wino. 

PRZEJAZDÓWKA

Bilet miesięczny. 

KYLO/ GELO

W skrócie Krzysztof i Grzegorz.

LUBELAK

Mieszkaniec Lublina.

KRAJZEGA

Czyli stołowa pilarka tarczowa.

KASZKIETÓWKA

Czapka z daszkiem.

STRUGACZKA

W innych regionach: ostrzałka, ostrzynka, strugałka lub po prostu temperówka.

TABLICĘ SIĘ ŚCIERA, GUMKA RÓWNIEŻ ŚCIERA

U nas tablicę się ściera, a nie maże. Gumką się ściera, a nie gumuje czy maże. 

SZCZYPKA

Typowy, lubelski wyrób z cukru, kształtem przypominający szczapę drewna. 

WYCHODZIĆ NA DWÓR

W lubelskim wychodzimy na dwór lub podwórko. 

SARA

Pieniądze. 

MEUS

Tradycyjna impreza organizowana w okresie wielkanocnym, podczas której ludzie palą ogniska, jedzą, piją i się bawią. Określenie "meus" pochodzi od Biblijnej wioski Emaus, do której wędrowali uczniowie, gdy nagle spotkali Chrystusa Zmartwychwstałego. Także lubelskie wyjście na "meus" ma być symbolem tego wydarzenia.

NA PIECHTĘ

Skrócona wersja wyrażenia "na piechotę". 

DOKTÓR/DOKTÓRKA

Często spotykane określenie lekarza lub lekarki.

GRACKA

W innych regionach motyka, haczka, kopaczka.

PANTOFLE

Gdzie indziej określenie kapci, u nas eleganckie buty.

IŚĆ NA PRZYBOŚ

Czyli iść w butach, ale bez skarpet lub rajstop.

TYPEZKA

Młoda dziewczyna lub kobieta.

KUPCZE

Danie kupione w sklepie, a nie przygotowane osobiście.

MUSOWO

Mówimy tak, gdy trzeba koniecznie coś zrobić.

SZLAUF

U nas mówi się tak na ogrodowy wąż, czyli szlauch.

SPANACHANY

Zniszczony lub też zmęczony.

KOCIRZBA/KOCIŻBA 

Określenie wierzby.

KOCIUBI SIĘ/CHMARZY SIĘ

Chmurzy się, zbiera się na deszcz. 

NIE MIEĆ TOŁKU

Nie mieć umiaru.

IŚĆ NA SKUŚKI

Iść na skróty. 

WYGWIZDÓW

Mówimy tak, gdy jest zimno i wieje silny wiatr.

To jest tylko część słów, używanych u nas, jest ich o wiele więcej, starałam się wybrać, jak najpopularniejsze, większość z nich sama używam. O tym, że każdy może inaczej nazywać różne przedmioty najłatwiej przekonać się w rozmowie. Jedni do chodzenia po domu założą ciapy, inni kapcie, a jeszcze inni bambosze. Ostatnio nawet dowiedziałam się, że ludzie różnie nazywają chlebojaja (chleb maczany w roztrzepanym jajku i później usmażony), w tym momencie nie jestem już w stanie tego przytoczyć, ale to mnie zaskoczyło. U mnie w domu od zawsze były to chlebojaja i nigdy nie słyszałam innej wersji.  Ja w życiu codziennym nie odczuwałam nigdy tego, że mówię jakoś inaczej. Używam wyrazów, których używało się u mnie w domu, które słyszałam. Nie wstydzę się tego, skąd pochodzę i jakiego słownictwa używam. Jak to mawiają "Człowiek ze wsi wyjdzie, ale wieś z człowieka nigdy nie", więc nawet jeśli gdzieś tam w przyszłości wyjedziemy, to jednak to skąd pochodzimy, zawsze w nas pozostanie. Przed tym nie da się uciec. Dla mnie akcent i te wszelkie dialekty są atutem. Jestem z Lubelszczyzny, nie urwałam się z choinki. 

A jakie słowa i zwroty są charakterystyczne dla Waszych okolic?